Viêm tấy sàn miệng lan tỏa – Bệnh đến từ răng miệng, nguy cơ tử vong cao

06/02/2020 15:20

Viêm tấy sàn miệng lan tỏa là căn bệnh đến từ răng miệng, nguy cơ tử vong cao. Có thể dự phòng nếu vệ sinh răng miệng tốt và phát hiện điều trị sớm bệnh lý răng miệng đúng cách. Ngạn ngữ có câu : Cái răng cái tóc, là góc con người, hàm ý không chỉ là phần quan trọng về vẻ đẹp của con người mà còn liên quan đến sức khỏe.

 

Ngày 4/2/2020 vừa qua bệnh viện Việt Đức tiếp nhận và điều trị phẫu thuật cấp cứu ca bệnh đặc biệt liên quan đến răng miệng. Đó là nữ bệnh nhân lớn tuổi Trần Thị M., 76 tuổi, địa chỉ tại Nghĩa Tân, Nghĩa Hưng, Nam Định. Theo như người nhà bệnh nhân kể lại bệnh nhân đã đau răng 2 tuần tự điều trị vì ngại đến bệnh viện khi đã gần ngày tết. Tuy nhiên bệnh không thuyên giảm, sốt cao liên tục, sưng nề mặt, khó nuốt, nói khó do cứng hàm nên người bệnh được gia đình đưa vào cấp cứu tại bệnh viện Đa khoa Nam Định, sau đó chuyển Bệnh viện Răng Hàm Mặt TW rồi đến bệnh viện Việt Đức. Ngay khi đến bệnh viện Việt Đức, người bệnh được khẩn trương làm xét nghiệm, chụp chiếu phim với chẩn đoán bệnh viêm tấy sàn miệng lan tỏa và tiến hành mổ cấp cứu. Ca mổ tiến hành thuận lợi khi rạch vùng dưới hàm người bệnh ra hàng trăm ml mủ rất thối, ổ mủ thông vào khoang miệng, lan xuống vùng cổ và có nguy cơ lan trung thất nếu không được xử lý kịp thời. Hiện người bệnh còn ống nội khí quản nhưng tỉnh hoàn toàn, hết sốt, có dẫn lưu và hệ thống rửa liên tục mủ vùng ổ áp xe, kết hợp kháng sinh mạnh liều cao và hồi sức. Da vùng dưới hàm cổ được rạch rộng để mở và dự kiến sẽ khép lại sau từ 7 đến 10 ngày.

 

Theo PGS.TS Nguyễn Đức Chính, trưởng khoa Phẫu thuật Nhiễm khuẩn và Chăm sóc Vết thương, đồng thời là trưởng kíp mổ cho biết: Viêm tấy lan tỏa vùng sàn miệng là bệnh lý nhiễm khuẩn cấp nguy hiểm. Những trường hợp nặng, người bệnh có thể tử vong nhanh chóng do nhiễm trùng nhiễm độc, đặc biệt do ảnh hưởng đến thông khí vì bị khối mủ đè ép vùng hầu họng và lưỡi, chèn khí quản thậm chí đẩy lệch khí quản sang bên, người bệnh không nuốt cũng không thở được.

 

Bệnh lần đầu được mô tả bởi bác sĩ người Đức Wilhelm Frederick von Ludwig năm 1836 nên về sau bệnh còn được gọi là viêm tấy sàn miệng lan tỏa Ludwig – Ludwig angina. Giai đoạn cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 tỷ lệ tử vong rất cao do không hiểu rõ cơ chế bệnh, thiếu kiến thức vệ sinh răng miệng và chưa có kháng sinh.

 

Bệnh có đặc điểm hoại tử lan rộng, không giới hạn ở vùng sàn miệng. Nhiễm khuẩn gây ra do cả vi khuẩn ưa khí và kỵ khí phối hợp do đó tình trạng toàn thân rất nặng và tiên lượng xấu. Hầu hết các nhiễm khuẩn từ các chân răng hàm lớn hàm dưới lan qua xương hàm vào vùng sàn miệng. Ngoài nguyên nhân từ răng, viêm tấy lan tỏa sàn miệng còn do viêm cấp áp xe hoá tuyến nước bọt dưới hàm, viêm hoại tử hạch bạch huyết dưới hàm…

 

Biểu hiện toàn thân: Trong những ngày đầu bệnh nhân sốt rất cao 39 – 40⁰C sau đó xuất hiện tình trạng nhiễm trùng nhiễm độc nặng, tiểu ít, bệnh nhân vật vã, khó thở, khó nuốt, hơi thở rất hôi. Các xét nghiệm cho thấy bạch cầu tăng cao đặc biệt là bạch cầu đa nhân trung tính, có rối loạn chức năng gan thận. Cấy máu có thể dương tính nếu vi khuẩn nhiễm vào máu.

 

Triệu chứng tại chỗ: Sưng to vùng dưới hàm sàn miệng một bên sau đó lan nhanh sang bên đối diện. Vùng sưng có thể lan rộng xuống cổ ngực, mang tai, thái dương. Mặt hình quả lê, da đỏ, sờ có thể thấy dấu hiệu lạo xạo hơi dưới da (do hoại thư sinh hơi). Miệng ở tư thế nửa há (há không được to, ngậm không được kín) lưỡi bị đẩy gò lên cao và tụt ra sau gây khó thở, khó nuốt và khó nói. Nước bọt chảy nhiều, mùi hôi thối. Khám trong miệng có thể thấy nguyên nhân từ răng hàm bị chết tuỷ, viêm quanh cuống..

 

Điều trị: Toàn thân dùng kháng sinh liều cao chống nhiễm trùng; thuốc chống viêm nhóm steroid; truyền dịch hồi sức và thông khí qua đặt nội khí quản hoặc mở khí quản cấp cứu.

 

Điều trị tại chỗ: Phẫu thuật rạch mở ổ mủ dẫn lưu rộng, càng sớm càng tốt. Đường rạch da từ góc hàm bên này sang góc hàm bên kia theo kiểu móng ngựa, làm thông thương giữa các vùng với nhau, rửa sạch ổ áp xe và lấy tổ chức hoại tử, sau đó đặt dẫn lưu to qua đường rạch và rửa nhiều lần trong ngày bằng huyết thanh mặn. Sẽ giải quyết nhổ răng hoặc những nguyên nhân khác về sau.

 

PGS.TS. Nguyễn Đức Chính cho biết ngoài việc vệ sinh răng miệng, điều trị các bệnh lý vùng miệng để dự phòng bệnh. Nếu thấy các dấu hiệu biến chứng bệnh viêm tấy sàn miệng lan tỏa cần sớm đến các cơ sở y tế có chuyên môn để điều trị, tuyệt đối không được tự điều trị sẽ nguy hiểm đến tính mạng. Thời gian gần đây bệnh viện Việt Đức đã điều trị nhiều các trường hợp viêm tấy sàn miệng lan tỏa hầu hết nguyên nhân do răng kết quả tốt. Tuy nhiên cũng có những trường hợp tử vong do đến muộn, tình trạng nhiễm trùng nhiễm độc hôn mê mặc dù được phẫu thuật và hồi sức cũng vẫn không thể cứu được .

 

PGS.TS Nguyễn Đức Chính – Trưởng khoa Phẫu thuật Nhiễm khuẩn

Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức