Phục hồi chức năng khớp gối sau phẫu thuật

07/06/2021 07:43

Phục hồi chức năng thực sự được quan tâm và phát triển bài bản trong vòng 25 năm trở lại đây, sự hiểu biết về bất động sau mổ, vận động sớm, chịu lực có sự trợ đỡ ngày càng hoàn thiện, với những bệnh nhân là vận động viên chuyên nghiệp thì phục hồi chức năng được nâng lên thành một ngành khoa học gọi là khoa học phục hồi.

 

Theo PGS.TS Ngô Văn Toàn – Viện Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức: Ở nước ta, PHCN cũng được quan tâm và phát triển, với sự quan tâm hướng dẫn tập luyện một cách bài bản có một ý nghĩa vô cùng quan trọng với sự thành hay bại của phẫu thuật nội soi khớp gối. Không những vậy, người bệnh hay vận động viên cũng cần được sự giám sát, kiểm tra đánh giá bởi chính phẫu thuật viên. Ngay từ khi tiếp cận với bệnh nhân bị chấn thương, tổn thương khớp gối, người bác sỹ đã phải quan tâm và đặt ra liệu trình tập luyện PHCN trước – sau phẫu thuật cho tới khi bệnh nhân có thể sinh hoạt, chơi lại thể thao.

 

1. Giảm đau và giảm viêm

Giảm đau và giảm sưng nề là việc làm đầu tiên sau khi phẫu thuật, có rất nhiều báo cáo quan tâm đến việc đau và sưng nề ở vùng gân cơ tứ đầu đùi và xung quanh khớp gối, cơ tứ đầu đùi ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề gấp, đi lại và là nguyên nhân chính gây trở ngại hạn chế vận động gối.

 

Hiện tượng đau và sưng nề sẽ được thuyên giảm từ từ với việc vận động sớm và nhẹ nhàng. Dùng băng ép, chườm lạnh, kê chân cao vận động khớp cổ chân (cụ thể chườm lạnh từ 4–6 lần/ngày, mỗi lần 20 phút). Rất nhiều tác giả đã từng nêu quan điểm chườm lạnh càng nhiều càng tốt nhưng không được thời gian quá lâu để tránh hiện tượng bỏng lạnh.

 

2. Lấy lại chức năng duỗi gối

 

Tập luyện để lấy lại chức năng duỗi gối là việc làm tối quan trọng càng sớm càng tốt.

 

Biến chứng thường gặp sau mổ tái tạo dây chằng chéo trước là hạn chế vận động duỗi gối sau mổ.

 

Sửa chữa hạn chế vận động duỗi gối khó khăn hơn nhiều sửa chữa vận động gấp gối.

 

Sự bất động lâu, tập luyện muộn sau phẫu thuật là điều kiện thuận lợi cho tổ chức sẹo xấu, sẹo xơ phát triển trong khớp.

 

Tập luyện nhẹ nhàng, tiến bộ từ từ quan trọng hơn nhiều là việc tập luyện mạnh mẽ nhằm cải thiện ngay tình trạng duỗi và gấp.

 

Hạn chế vận động gấp gối sau mổ cũng chính là nguyên nhân làm tăng lên quá trình viêm khớp sau phẫu thuật.

 

Nhiều phẫu thuật viên đã từng có nhận xét: “Hạnh phúc sau mổ nội soi là bệnh nhân không bị hạn chế duỗi”.

Tập luyện thường xuyên, liên tục theo chỉ dẫn tại nhà là công việc dễ thực hiện và có tính hiệu quả cao.

 

Bệnh nhân có thể ngồi ra thành giường, buông thõng chân, hoặc kê 1 chân lên giường cao khoảng 10-15 cm so với mặt phẳng nằm ngang và dùng 2 lòng bàn tay tự massage vùng mổ và xương bánh chè, đối với những vận động viên chuyên nghiệp, việc duỗi hết tầm vận động sau mổ trong tuần đầu là việc phải làm.

 

3. Cải thiện chức năng gấp gối

 

Động viên người bệnh thực hiện gấp gối, thường xuyên, liên tục để nhằm hạn chế tầm vận động của khớp là việc làm thiết yếu.

 

Hạn chế gấp, hạn chế duỗi, đây là 2 biến chứng thường gặp trong phẫu thuật nội soi, việc luyện tập Squat hoặc mini Squat vô cùng tốt và hiệu quả đối với người bệnh.

 

Với vận động gấp gối sau tái tạo dây chằng chéo trước, các tác giả yêu cầu trong tuần đầu phải thực hiện được 90 độ, những tuần tiếp theo cần vận động để gối gấp được hoàn toàn trong 4-6 tuần đầu sau mổ.

 

4. Vận động xương bánh chè

 

Sự hạn chế vận động của bánh chè ảnh hưởng trực tiếp tới sự vận động của khớp gối, trong cuộc sống thường ngày, vận động gấp gối có sự tham gia đắc lực của sự vận động xương bánh chè. Nếu bánh chè chuyển động khó khăn thì đây là nguyên nhân chính góp phần làm cho hạn chế vận động của khớp gối. Việc massage phần mềm vận động xương bánh chè sớm sau mổ, cần phải được quan tâm lưu ý, thực hiện ngay sau phẫu thuật.

 

5. Lấy lại cơ lực của gân cơ tứ đầu đùi

 

Dùng điện xung kích thích làm vận động cơ tứ đầu đùi có tác dụng làm giảm đau, chống viêm và giảm sưng nề.

 

6. Lấy lại khả năng chịu lực độc lập của chân bên phẫu thuật

 

Tập luyện cải thiện  cơ lực, hạn chế đau, sưng nề tăng cường chịu lực cho gân cơ tứ đầu vận động của xương bánh chè, sự dùng nặng để trợ đỡ khi đi lại có vai trò sau phẫu thuật.

 

Phòng Công tác xã hội