Những thăm dò hình ảnh để chẩn đoán u não

11/05/2021 16:13

Hai thăm dò quan trọng và được sử dụng thường quy để chẩn đoán u não là chụp cắt lớp vi tính sọ não và chụp cộng hưởng từ sọ não. Hai phương pháp này sẽ cho chúng ta biết hình ảnh phía trong của não. Người ta chụp não với nhiều lớp cắt, nhiều góc độ khác nhau để có được hình ảnh chi tiết nhất về cấu trúc và tổn thương hình thể trong của não. Hình ảnh thu được là hình ảnh đa chiều giống như hình ảnh của máy chụp ảnh kỹ thuật số với nhiều góc chụp khác nhau.

 

 

Chụp cắt lớp vi tính

 

Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính cho thấy rõ khối u, mức độ ngấm thuốc, khối u chảy máu, vôi hóa trong khối u và tổn thương xương do khối u gây nên. Hình ảnh chụp cắt lớp vi tính không những cho phép chẩn đoán khối u não mà có thể cho chúng ta gợi ý tới bản chất khối u não. Khi chụp cắt lớp vi tính sọ não, người ta tiêm thuốc cản quang vào trong mạch máu bệnh nhân để tìm bản chất khối u, đánh giá mức độ tăng sinh mạch máu của khối u. Hình ảnh cắt lớp vi tính sọ não cho phép thầy thuốc chẩn đoán số lượng, vị trí, kích thước và tính chất khối u.

 

Mặc dù giá trị của chụp cắt lớp vi tính không cao (so với cộng hưởng từ) về chẩn đoán u não, các tổn thương phần mềm nhưng lại giá trị hơn cộng hưởng từ khi đánh giá mức độ vôi hóa của khối u, xâm lấn xương sọ, tổn thương xương sọ. Dựa trên phim chụp cắt lớp vi tính sọ não, bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác người bệnh bị u não hay không, hoặc cho phép gợi ý tới bản chất khối u (u lành hay u ác tính).

 

 

Chụp cộng hưởng từ

 

Cộng hưởng từ là phương pháp chẩn đoán hình ảnh giá trị nhất để chẩn đoán u não. Hình ảnh cộng hưởng từ não là hình ảnh chụp với nhiều góc độ. Hầu hết các loại khối u não được chẩn đoán chính xác bằng phim chụp cộng hưởng từ. Người ta mô tả đặc điểm của tổ chức não lành, khối u hay tổn thương khác trên phim cộng hưởng từ bằng danh từ tín hiệu. Mỗi loại tổ chức trong não như: chất trắng, chất xám, nước não tủy, máu có tín hiệu khác nhau. Hình ảnh cộng hưởng từ cho phép bác sĩ chẩn đoán số lượng, vị trí, kích thước và tính chất khối u. Người ta cũng có thể dự đoán khối u não là ác tính hay lành tính dựa vào hình ảnh khối u trên cộng hưởng từ.

 

Một số lưu ý khi chụp cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ.

 

– Bệnh nhân nên tư vấn bác sĩ trước khi chụp cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ.

 

– Nên mặc quần áo rộng, dễ thay và dễ thực hiện thủ thuật tiêm truyền tĩnh mạch.

 

– Nên thông báo cho bác sĩ, nhân viên chụp về tiền sử dị ứng của mình như: dị ứng thời tiết, dị ứng với kháng sinh, dị ứng kem, dị ứng phấn hoa, dị ứng với thức ăn…

 

– Bệnh nhân có thể biểu hiện dị ứng với thuốc cản quang (khi chụp cắt lớp vi tính có tiêm thuốc). Những biểu hiện như: ngứa, nổi ban hoặc nặng hơn như khó thở.

 

– Trước khi chụp cộng hưởng từ, bệnh nhân nên thông báo cho bác sĩ biết một số kim loại đặt trong cơ thể như: răng giả kim loại, pacemaker, clip kim loại trong não, ngực, bụng…

 

– Một số bệnh nhân quá lo lắng có thể được sử dụng thuốc an thần.

 

– Trường hợp bệnh nhân hôn mê, kích động, không hợp tác, thầy thuốc sẽ cho thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc mê hoặc gây mê nội khí quản để bệnh nhân nằm yên trong quá trình chụp.

 

Chụp PET

 

Phương pháp chụp PET cho phép xác định khối u, vùng sẹo, vùng bị thay đổi do xạ trị, vùng hoại tử… Nếu như chụp cộng hưởng từ, chụp cắt lớp vi tính cho chúng ta thấy hình ảnh giải phẫu của não, kích thước, vị trí, hình dáng… của khối u thì chụp PET cho phép đánh giá sinh lý học, sinh bệnh học của não, khối u, vùng tổn thương trong não.

 

Chụp mạch máu não

 

Phương pháp chụp mạch là phương pháp tiêm thuốc cản quang vào trong mạch máu và chụp xquang sọ với nhiều tư thế, góc chụp khác nhau để đánh giá vị trí, kích thước, số lượng mạch máu xung quanh khối u và mạch máu nuôi u, mạch máu đi qua khối u.

 

Một số thăm dò hình ảnh khác ít được sử dụng như: xquang quy ước, siêu âm, điện não.

 

Bệnh nhân u não phải chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ bao nhiêu lần? Bác sĩ sẽ cho người bệnh chụp lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ nhiều lần. Lần đầu tiên để chẩn đoán, sau đó chụp lại sau khi điều trị (sau phẫu thuật, sau xạ trị, sau hóa trị) để đánh giá kết quả điều trị. Chụp não định kỳ cho tới khi không còn u não hoặc mỗi khi người bệnh có những thay đổi khác thường, mới xuất hiện dấu hiệu bệnh hoặc nghi ngờ, bác sĩ sẽ chụp lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ sọ não. Sau khi không thấy hình ảnh khối u trong não, bệnh nhân vẫn cần thiết chụp lại theo hẹn để phát hiện sớm những khối u tái phát, nhất là khối u ác tính.

 

Nhằm đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh chất lượng cao, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong chẩn đoán và điều trị, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã đưa vào sử dụng hệ thống máy chụp cắt lớp vi tính 512 lát, cộng hưởng từ 3.0 tesla và máy chụp mạch số hoá xoá nền.   Đây là hệ thống trang thiết bị hiện đại, bước đột phá trong công nghệ y học, giúp việc chẩn đoán các bệnh lý về các chuyên khoa: tim mạch, lồng ngực, thần kinh, cơ xương khớp ổ bụng… trở nên nhanh chóng, chính xác, tạo điều kiện cho người bệnh phát hiện sớm để điều trị kịp thời. Máy còn có thể tái tạo hình ảnh 3D, dựng hình mạch máu để đo kích thước, chọn hướng tiếp cận tổn thương. Ngoài ra, thiết bị này còn giảm tia X độc hại cho cả nhân viên y tế và bệnh nhân tới hơn 80%.

 

Phòng Công tác xã hội