Chẩn đoán và điều trị u máu não.

09/10/2023 08:49

U máu ở não là một loại tổn thương phức tạp, gặp ở dưới 1% dân số (ít gặp hơn so với phình động mạch não 3-5% dân số). U máu não là khối dị dạng bao gồm các mạch máu ở não tạo thành khối giống khối u. U máu bao gồm động mạch nuôi cấp máu cho khối dị dạng từ động mạch, khối dị dạng và tĩnh mạch dẫn lưu. Ngày nay, chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ và chụp mạch não được thực hiện thường quy ở nhiều cơ sở y tế nên việc chẩn đoán xác định u máu não không gặp nhiều khó khăn.

Một số trường hợp không nên can thiệp, không nên điều trị. Đây là những trường hợp không điều trị, theo dõi và khám định kỳ là phương pháp tối ưu nhất. Nghiên cứu nổi tiếng trên thế giới là nghiên cứu ARUBA (A Randomised trial of Unrupture Brain Arteriovenous malformations) thực hiện trên nhóm người bệnh u máu não chưa vỡ ghi nhận: đối với nhóm người bệnh u máu não chưa từng chảy máu, nếu điều trị, người bệnh có nguy cơ tai biến cao gấp 3 lần so với nhóm không điều trị. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng: lợi ích của điều trị và nguy cơ đối với nhóm u máu não chưa vỡ còn chưa rõ ràng. Nói cách khác, điều trị u máu não chưa vỡ chưa chắc đã làm cho người bệnh tốt hơn. Để quyết định điều trị hoặc không điều trị, hay điều trị bằng phương pháp nào, bác sỹ sẽ dựa vào nhiều yếu tố như: loại u máu, u máu đã vỡ hay phát hiện tình cờ, mức độ chảy máu khi vỡ u máu, vị trí u máu, dấu hiệu lâm sàng của u máu, kích thước u máu, tuổi của người bệnh và sức khỏe của người bệnh.

 

Các chuyên gia phân chia u máu não (AVM) thành 5 loại dựa trên 3 tiêu chí sau: 1) Kích thước khối u máu não, 2) Vị trí khối u máu não nằm sâu hay nông (sát bề mặt vỏ não), 3) Khối u máu não nằm gần cấu trúc chức năng hay không. U máu não được chia thành 5 độ: độ 1 là u máu não nhỏ, nằm sát vỏ não, vùng não ít chức năng. Đối với u máu não loại 1, phẫu thuật là chỉ định tốt nhất. Độ 5 là loại u máu não kích thước lớn, nằm sâu trong nhu mô não, nằm ở vùng não chức năng quan trọng (ngôn ngữ, vận động, nhìn, đồi thị…). Độ 5 thường không thể phẫu thuật.

 

U máu não nằm ở sát vỏ não nên được điều trị. U máu nằm sâu trong nhu mô não nên điều trị bảo tồn. U máu nằm vùng chức năng nên điều trị bảo tồn. U máu nằm vùng ít chức năng nên điều trị triệt để. Người bệnh trẻ tuổi nên can thiệp, trong khi người cao tuổi nên điều trị bảo tồn. Người bệnh nhiều bệnh mãn tính, sức khỏe yếu nên điều trị bảo tồn.

 

Có thể điều trị u máu não bằng 3 phương pháp: phẫu thuật cắt bỏ khối u máu, nút mạch hoặc xạ phẫu. Một số trường hợp sử dụng một trong ba phương pháp đó, nhưng cũng có trường hợp sử dụng hai hoặc cả ba phương pháp trên.

Phẫu thuật cắt bỏ khối u máu não là phương pháp kinh điển đã được sử dụng từ lâu và thường quy tại nhiều cơ sở y tế.

 

Nút mạch điều trị u máu: Nút mạch hay can thiệp nút mạch là phương pháp được áp dụng hơn 20 năm qua trên thế giới. Phương pháp này được sử dụng rộng rãi tại các nước phát triển nhằm giảm nguy cơ chảy máu trong mổ, giảm tỷ lệ tai biến, tăng tỷ lệ thành công của phẫu thuật.

 

Xạ phẫu: Xạ phẫu là phương pháp sử dụng tia xạ (tia gamma hoặc tia X) với cường độ cao để điều trị khối u máu trong não. Xạ phẫu được chỉ định trong trường hợp khối u nhỏ hơn 3 cm. Mặc dù phương pháp điều trị được gọi là xạ phẫu nhưng thực tế không phải là phương pháp phẫu thuật, không phải phương pháp mổ mà là phương pháp sử dụng tia xạ điều trị u máu (giống như xạ phẫu trong điều trị một số khối u não).

 

Mặc dù chẩn đoán u máu não không quá khó khăn, nhưng điều trị khối u máu rất phức tạp. Những trường hợp đơn giản, người bệnh chỉ cần điều trị một lần, với một phương pháp phẫu thuật, nút hoặc xạ phẫu. Những trường hợp phức tạp, người bệnh cần điều trị nhiều lần, với nhiều phương pháp khác nhau. Thời gian điều trị kéo dài nhiều tháng hoặc nhiều năm. Sau mỗi lần điều trị, người bệnh có thể về nhà, đi làm hoặc đi học bình thường. Lần điều trị tiếp theo có thể thực hiện sau vài tháng.

 

Phòng Công tác xã hội